Czy smartfony przyspieszają rozwój zaćmy u młodych ludzi?

Współczesny świat jest przesycony ekranami. Smartfony, tablety, laptopy – towarzyszą nam w pracy, szkole i czasie wolnym. Jednak coraz częściej specjaliści ostrzegają, że długotrwałe patrzenie w ekran nie jest obojętne dla naszych oczu. Jednym z coraz głośniej dyskutowanych zagadnień jest możliwy wpływ używania telefonu na rozwój zaćmy u młodych osób.

Czym jest zaćma i dlaczego jest groźna?

Zaćma, zwana również kataraktą, to zmętnienie soczewki oka, które prowadzi do stopniowego pogorszenia widzenia. Choroba ta przez lata była kojarzona głównie z osobami starszymi, jednak statystyki wskazują, że coraz częściej dotyka również młodych dorosłych, a nawet nastolatków. Główne objawy to pogorszenie ostrości widzenia, rozmazany obraz, nadwrażliwość na światło oraz trudności z widzeniem po zmroku.

Jak światło niebieskie wpływa na oczy?

Ekrany telefonów emitują tak zwane światło niebieskie, którego długość fali wynosi od 380 do 500 nm. To właśnie ono jest najbardziej energochłonne i może penetrować głębokie struktury oka. Liczne badania wskazują, że jego nadmiar może prowadzić do uszkodzenia nabłonka barwnikowego siatkówki oraz stresu oksydacyjnego, co pośrednio zwiększa ryzyko rozwoju chorób oczu, w tym zaćmy.

Choć mechanizm działania światła niebieskiego na soczewkę oka u młodych nie jest jeszcze w pełni wyjaśniony, specjaliści są zgodni, że długotrwałe narażenie na sztuczne źródła światła może przyspieszać procesy degeneracyjne w tkankach oka.

Nowe badania i hipotezy naukowców

Według raportu opublikowanego w czasopiśmie "Ophthalmic Research" w 2024 roku, młode osoby spędzające przed ekranem ponad 5 godzin dziennie wykazują pierwsze oznaki zmętnienia soczewki szybciej niż ich rówieśnicy, którzy ograniczają czas korzystania z urządzeń cyfrowych. Choć nie udowodniono bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego między używaniem telefonu a rozwojem zaćmy, korelacja między intensywną ekspozycją na światło niebieskie a zmianami w strukturze oka jest coraz bardziej zauważalna.

Specjaliści podkreślają również rolę stresu oksydacyjnego i działania wolnych rodników, które mogą uszkadzać białka soczewki. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości antyoksydantów – witamin C, E czy luteiny – istotnych dla zdrowia oczu.

Styl życia a ryzyko zaćmy w młodym wieku

Poza ekspozycją na światło niebieskie, ogromne znaczenie ma tryb życia. Długie godziny spędzane przed ekranem często oznaczają brak snu, niewłaściwą dietę i rzadki kontakt z naturalnym światłem słonecznym – wszystko to osłabia wzrok. Dodatkowo, zbyt mała liczba przerw w patrzeniu na ekran powoduje nadmierne napięcie mięśni oka i obniża poziom nawilżenia rogówki, zwiększając ryzyko mikrourazów.

• Nieodpowiednie odległości od ekranu (mniej niż 30 cm)
• Używanie urządzeń w ciemnych pomieszczeniach
• Nadmierna ekspozycja na światło w godzinach nocnych
• Brak ochrony antyrefleksyjnej w okularach
• Zbyt mała ilość snu regenerującego wzrok

Jak chronić oczy przed skutkami używania telefonu?

Nie da się całkowicie wyeliminować urządzeń mobilnych z codziennego życia, ale istnieją skuteczne sposoby na ograniczenie negatywnego wpływu na wzrok. Oto kilka zaleceń okulistów:

• Stosuj zasadę 20-20-20 – co 20 minut oderwij wzrok od ekranu na 20 sekund i spójrz na obiekt oddalony o 6 metrów.
• Włącz filtr światła niebieskiego lub tryb nocny w telefonie.
• Korzystaj z okularów z powłoką antyrefleksyjną i filtrem HEV.
• Dbaj o odpowiednie oświetlenie miejsca pracy oraz prawidłową odległość od ekranu.
• Włącz w dietę produkty bogate w karotenoidy – marchew, szpinak, jarmuż, żółtka jaj.
• Regularnie badaj wzrok, zwłaszcza gdy odczuwasz zmęczenie oczu lub bóle głowy.

Co dalej? Nowe kierunki badań

Choć naukowcy nie potwierdzili jednoznacznego związku między częstym używaniem telefonu a powstawaniem zaćmy u młodych, coraz więcej danych wskazuje, że nadmierna ekspozycja na światło niebieskie ma negatywny wpływ na zdrowie oczu. W przyszłości kluczowe mogą być badania nad wpływem mikrodawkowania światła LED na komórki soczewki oraz potencjalne sposoby jej ochrony.

Firmy technologiczne już dziś podejmują próby ograniczenia emisji szkodliwego światła poprzez innowacyjne filtry ekranowe i inteligentne algorytmy dopasowujące jasność i barwę światła do warunków otoczenia.

Podsumowanie

Młodzi ludzie coraz częściej narażeni są na problemy ze wzrokiem wynikające z nieustannego kontaktu z ekranami. Choć nie można jednoznacznie stwierdzić, że smartfony powodują zaćmę, istnieją mocne przesłanki, że przyczyniają się do pogorszenia kondycji oka i mogą przyspieszać procesy prowadzące do zmętnienia soczewki. Ochrona wzroku powinna stać się priorytetem – zwłaszcza w erze cyfrowej, gdzie to od naszych codziennych nawyków zależy zdrowie oczu w przyszłości.