Jak jeść przy artretyzmie: Praktyczne wskazówki dietetyczne

Artretyzm, znany również jako dna moczanowa, to przewlekła choroba metaboliczna, która powoduje bolesne stany zapalne stawów. Jest spowodowana nadmiernym gromadzeniem się kryształów kwasu moczowego w tkankach, co prowadzi do silnego bólu, obrzęków i ograniczonej ruchomości. Chociaż choroba ta nie jest w pełni uleczalna, odpowiednia dieta może znacząco złagodzić jej objawy, zmniejszyć częstotliwość ataków i poprawić jakość życia. W tym artykule przyjrzymy się, jak jeść, aby wspierać leczenie artretyzmu, skupiając się na zasadach diety ubogopurynowej, która ogranicza spożycie substancji sprzyjających powstawaniu kwasu moczowego.

Zasady ogólne diety przy artretyzmie

Dieta przy artretyzmie powinna być zrównoważona, bogata w składniki odżywcze i dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Kluczowe jest ograniczenie puryn – związków organicznych, które w organizmie przekształcają się w kwas moczowy. Zaleca się spożycie nie więcej niż 300 mg puryn dziennie, a w trakcie ataku nawet do 120 mg. Posiłki powinny być małe, częste – 4-5 razy dziennie, co 3-4 godziny, aby uniknąć skoków poziomu kwasu moczowego. Kolacja powinna być lekka i spożywana co najmniej 3 godziny przed snem.

Ważnym elementem jest nawodnienie. Osoby z artretyzmem powinny pić co najmniej 2 litry płynów dziennie, a w okresie zaostrzenia nawet 3 litry. Preferowane są woda niegazowana, lekkie herbaty ziołowe, takie jak napar z podagrycznika czy rumianku, oraz mleko niskotłuszczowe. Unikaj słodzonych napojów i soków, które zawierają fruktozę pogarszającą stan. Kawa i herbata w umiarkowanych ilościach nie zwiększają ryzyka ataków.

Obróbka termiczna żywności ma znaczenie – gotuj w dużej ilości wody, na parze, piecz bez tłuszczu lub duś bez obsmażania. To pozwala wypłukać puryny do wywaru, który należy odrzucić. Smażenie i pieczenie z tłuszczem są niewskazane, ponieważ nasilają stan zapalny.

Produkty zalecane w diecie przy artretyzmie

Dobrze zbilansowana dieta powinna opierać się na produktach niskopurynowych, bogatych w błonnik, witaminę C i antyoksydanty, które wspomagają wydalanie kwasu moczowego i zmniejszają zapalenie. Szczególnie korzystne są owoce i warzywa, które stanowią podstawę jadłospisu.

• Warzywa: Rzodkiew, cebula, sałata, pomidory, marchew, papryka, kalafior, dynia, szparagi, bakłażan, cykoria, kapusta, buraki, cukinia, seler i kalarepa. Te warzywa są niskopurynowe i bogate w błonnik, co pomaga w regulacji metabolizmu.
• Owoce: Wiśnie, maliny, jabłka, gruszki, czereśnie, brzoskwinie, pomarańcze, truskawki, ananasy i banany. Wiśnie zasługują na szczególną uwagę – badania pokazują, że regularne ich spożywanie obniża poziom kwasu moczowego i łagodzi ból stawów.
• Produkty zbożowe: Chleb razowy, kasze (np. jaglana, gryczana), makarony pełnoziarniste i ryż brązowy. Są źródłem węglowodanów złożonych, które stabilizują poziom cukru we krwi i nie obciążają nerek.
• Produkty mleczne: Niskotłuszczowe mleko, jogurty naturalne, ser twarogowy i ser edamski. Produkty te mają niski poziom puryn i dostarczają wapnia, ważnego dla zdrowia kości.
• Inne: Jaja, orzechy (ziemne, laskowe, migdały), oleje roślinne (np. oliwa z oliwek), pestki słonecznika. Umiarkowanie ryby takie jak dorsz, sandacz czy mintaj – raz lub dwa razy w tygodniu.

Rośliny strączkowe, takie jak fasola, soczewica czy groch, nie muszą być całkowicie eliminowane, ponieważ puryny pochodzące z roślin mają mniejszy wpływ na organizm dzięki obecności błonnika. Zioła przeciwzapalne, jak kurkuma, imbir czy bazylia, mogą być dodawane do potraw dla dodatkowego wsparcia.

Produkty, których należy unikać

Unikanie produktów bogatych w puryny jest kluczowe dla kontroli objawów artretyzmu. Wysokie spożycie tych substancji prowadzi do hiperurykemii, nasilając ataki bólowe. Oto lista produktów, które powinny być ograniczone lub całkowicie wyeliminowane:

• Mięso i wędliny: Czerwone mięso (wołowina, wieprzowina, baranina), podroby (wątróbka, nerki, mózg), wędliny, kiełbasy, boczek, indyk, cielęcina, dziczyzna, konserwy mięsne i galarety. Są one najbogatsze w puryny i nasilają produkcję kwasu moczowego.
• Ryby i owoce morza: Śledzie, sardynki, łosoś, małże, pstrągi, szproty, tuńczyk, wędzone i konserwowe ryby. Owoce morza to prawdziwa bomba purynowa – lepiej zastąpić je rybami ubogopurynowymi.
• Inne: Grzyby, drożdże, kakao, czekolada, zupy i sosy na wywarach mięsnych lub grzybowych. Słodycze, wyroby piekarnicze z białej mąki, tłuste potrawy i produkty wysoko przetworzone z konserwantami.
• Napój: Alkohol, zwłaszcza piwo i mocne alkohole, które blokują wydalanie kwasu moczowego. Fruktoza w słodzonych napojach i sokach również pogarsza stan.

Produkty o średniej zawartości puryn, jak kurczak czy szynka, spożywaj rzadko – nie częściej niż raz w tygodniu. Unikaj też nadmiaru soli, która może nasilać obrzęki, oraz glutenu i pszenicy, jeśli obserwujesz nietolerancję.

Przykładowy jadłospis na dzień

Oto prosty, ale smaczny jadłospis na jeden dzień, dostosowany do zasad diety przy artretyzmie. Pamiętaj, aby dostosować porcje do swoich potrzeb kalorycznych.

• Śniadanie: Owsianka na mleku niskotłuszczowym z jabłkiem, malinami i garścią migdałów. Napój: szklanka wody z cytryną.
• Drugie śniadanie: Jogurt naturalny z bananem i pestkami słonecznika.
• Obiad: Gotowany dorsz z kaszą gryczaną, sałatką z pomidorów, cebuli i sałaty, skropioną oliwą. Napój: herbata ziołowa.
• Podwieczorek: Jabłko lub garść wiśni.
• Kolacja: Twaróg z rzodkiewką, marchewką i ogórkiem, podany z chlebem razowym.

Taki jadłospis zapewnia około 1500-1800 kcal, bogaty w błonnik i witaminy, przy niskim poziomie puryn. Możesz rotować produkty, aby uniknąć monotonii.

Dodatkowe wskazówki dla lepszego samopoczucia

Dieta to nie wszystko – połącz ją z regularną aktywnością fizyczną, taką jak spacery, pływanie czy joga, dostosowaną do możliwości ruchowych. Unikaj gwałtownej utraty wagi, która może sprowokować atak, i dąż do BMI poniżej 25. Regularne badania krwi na poziom kwasu moczowego pomogą monitorować postępy.

Ważne jest też stosowanie ziół o działaniu moczopędnym i przeciwzapalnym, jak pokrzywa, skrzyp czy kurkuma. Zawsze konsultuj zmiany w diecie z lekarzem lub dietetykiem, zwłaszcza jeśli przyjmujesz leki, aby uniknąć interakcji.

Podsumowując, dieta przy artretyzmie to narzędzie do codziennej kontroli objawów. Poprzez świadome wybory żywieniowe możesz zmniejszyć ból, poprawić mobilność i zapobiec powikłaniom, takim jak uszkodzenia stawów czy problemy sercowo-naczyniowe. Pamiętaj, że zdrowy styl życia to długoterminowa inwestycja w Twoje zdrowie.