Jak rozpoznać migrenę z aurą: Objawy, przyczyny i sposoby radzenia sobie

Migrena z aurą to schorzenie, które dotyka wielu osób, powodując nie tylko intensywny ból głowy, ale także charakterystyczne objawy neurologiczne poprzedzające atak. Wielu pacjentów początkowo myli te symptomy z innymi dolegliwościami, co opóźnia właściwą diagnozę i leczenie. Zrozumienie, czym jest ta forma migreny, pozwoli nie tylko lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami, ale także uniknąć niepotrzebnego niepokoju. W tym artykule przyjrzymy się dokładniej temu, jak rozpoznać migrenę z aurą, jakie są jej objawy i co można zrobić, aby złagodzić dolegliwości.

Co to jest migrena z aurą?

Migrena z aurą stanowi około 20-30% wszystkich przypadków migreny i charakteryzuje się obecnością tzw. aury – przejściowych objawów neurologicznych, które pojawiają się przed lub w trakcie bólu głowy. Aura to rodzaj ostrzeżenia przed nadchodzącym atakiem, trwająca zazwyczaj od 5 do 60 minut. Najczęściej ma ona charakter wzrokowy, ale może też obejmować zaburzenia czuciowe lub mowy. W przeciwieństwie do zwykłej migreny bez aury, ta forma daje pacjentowi czas na przygotowanie się do ataku, co jest kluczowe w zarządzaniu objawami.

Według specjalistów, migrena z aurą wynika z zaburzeń w aktywności elektrycznej mózgu, co prowadzi do tzw. depresji korowej – fali zmian neuronalnych rozprzestrzeniających się po korze mózgowej. To zjawisko wyjaśnia, dlaczego objawy aury są tak specyficzne i odwracalne. Choroba ta częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, a jej pierwsze epizody mogą pojawić się już w wieku nastoletnim lub wczesnej dorosłości.

Objawy aury migrenowej

Rozpoznanie migreny z aurą zaczyna się od zrozumienia, czym dokładnie jest aura. Najbardziej powszechna jest aura wzrokowa, która dotyka nawet 90% pacjentów z tą formą migreny. Osoby dotknięte tym objawem opisują ją jako:

• Mroczki lub błyski światła w polu widzenia, które mogą przypominać iskry lub zygzaki.
• Ślepe plamy lub ubytki w polu widzenia, znane jako skotoma.
• Zniekształcenia obrazu, takie jak faliste linie lub drgania konturów przedmiotów.

Te symptomy zazwyczaj rozwijają się stopniowo, zaczynając od małego punktu i rozszerzając się na większe obszary widzenia. Aura wzrokowa może występować w jednym oku lub w obu, ale nie jest spowodowana problemami z siatkówką – to czysto neurologiczne zjawisko.

Mniej częste, ale równie istotne, są aury czuciowe. Objawiają się one mrowieniem, drętwieniem lub uczuciem gorąca na jednej stronie ciała, zazwyczaj zaczynając od dłoni i rozprzestrzeniając się na ramię, twarz lub nogę. Czasem towarzyszy temu osłabienie mięśni, co może być mylone z udarem. Aura mowy, zwana afazją migrenową, powoduje trudności w formułowaniu zdań, wyszukiwaniu słów lub rozumieniu mowy – przypomina to przejściowe zaburzenia językowe.

W rzadkich przypadkach aura może mieć charakter motoryczny, prowadząc do przejściowego niedowładu kończyn. Wszystkie te objawy są odwracalne i mijają bez śladu po ustąpieniu aury, co odróżnia je od poważniejszych schorzeń neurologicznych.

Jak przebiega atak migreny z aurą?

Typowy atak migreny z aurą dzieli się na kilka faz. Pierwsza to faza prodromalna, trwająca nawet dobę przed aurą, z objawami takimi jak zmęczenie, drażliwość, nadwrażliwość na zapachy czy zmiany apetytu. Następnie następuje aura, po której – u większości pacjentów – pojawia się ból głowy.

Ból jest zazwyczaj jednostronny, pulsujący, o nasileniu umiarkowanym do silnego i trwa od 4 do 72 godzin, jeśli nie jest leczony. Towarzyszą mu nudności, wymioty, światłowstręt oraz fonofobia (wstręt do dźwięków). W fazie kończącej atak, zwanej postdromalną, pacjenci czują się wyczerpani, senni lub zdezorientowani, czasem z lekkim bólem głowy o innym charakterze.

Nie każdy atak musi obejmować wszystkie fazy – u niektórych osób aura występuje bez bólu, co nazywa się migreną bezbolesną. To zjawisko jest częstsze u starszych pacjentów i wymaga szczególnej uwagi, by nie przeoczyć innych przyczyn objawów.

Przyczyny migreny z aurą

Przyczyny migreny z aurą nie są w pełni poznane, ale wiadomo, że mają podłoże genetyczne. Jeśli w rodzinie występowały przypadki migreny, ryzyko zachorowania wzrasta nawet pięciokrotnie. Geny odpowiedzialne za to schorzenie wpływają na kanały jonowe w neuronach, co ułatwia powstawanie fal depresji korowej.

Czynniki wyzwalające ataki są liczne i indywidualne dla każdego pacjenta. Do najczęstszych należą:

• Stres emocjonalny lub nagłe odprężenie po nim.
• Zmiany hormonalne, zwłaszcza u kobiet w okresie menstruacji, ciąży lub menopauzy.
• Nieprawidłowa dieta, w tym spożycie tyraminy (ser, czekolada, wino czerwone) lub sztucznych słodzików.
• Niedobór snu, jet lag lub nieregularny rytm dobowy.
• Czynniki środowiskowe, takie jak jasne światło, głośne dźwięki, silne zapachy czy zmiany pogody.

Te wyzwalacze nie powodują migreny same w sobie, ale aktywują predyspozycje genetyczne, prowadząc do ataku.

Jak rozpoznać migrenę z aurą?

Rozpoznanie migreny z aurą opiera się przede wszystkim na wywiadzie lekarskim i opisie objawów. Kluczowe jest odróżnienie jej od innych schorzeń, takich jak udar mózgu, epilepsja czy jaskra. Jeśli aura trwa dłużej niż godzinę lub towarzyszą jej asymetryczne osłabienie mięśni, natychmiastowa konsultacja neurologiczna jest konieczna.

Samodzielne rozpoznanie może być trudne, ale warto prowadzić dziennik migrenowy, notując daty ataków, objawy aury, nasilenie bólu i potencjalne wyzwalacze. To narzędzie pomaga nie tylko w diagnozie, ale także w identyfikacji wzorców, co ułatwia zapobieganie.

Charakterystyczna sekwencja – aura poprzedzająca ból – jest silnym wskaźnikiem migreny. Jeśli objawy powtarzają się co najmniej dwa razy w roku i mają typowy przebieg, prawdopodobieństwo tej diagnozy jest wysokie.

Diagnostyka i badania

Lekarz neurolog zazwyczaj zaczyna od wykluczenia poważniejszych przyczyn poprzez badanie neurologiczne, w tym testy czucia, siły mięśniowej i pola widzenia. W razie wątpliwości zleca się badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografię komputerową (CT), by wykluczyć guzy czy zmiany naczyniowe.

Elektroencefalografia (EEG) może być pomocna w przypadku podejrzenia padaczki, a badanie okulistyczne – przy aurze wzrokowej. Badania krwi sprawdzają poziom hormonów lub markerów zapalnych. Diagnoza opiera się na kryteriach Międzynarodowego Towarzystwa Bólu Głowy, wymagających co najmniej dwóch ataków z aurą i typowym bólem.

Leczenie migreny z aurą

Leczenie dzieli się na doraźne i profilaktyczne. W fazie aury warto odpocząć w ciemnym, cichym pomieszczeniu, unikając stymulacji sensorycznej. Na ból głowy skuteczne są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) jak ibuprofen lub aspiryna, podawane jak najwcześniej.

Tryptany, takie jak sumatryptan, są lekami pierwszego rzutu na migrenę z aurą – działają skurczowo na naczynia i hamują uwalnianie neuropeptydów. Unika się ich jednak u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi ze względu na ryzyko skurczu naczyń. Antyemetyki, jak metoklopramid, łagodzą nudności.

W przypadku częstych ataków (więcej niż 4 na miesiąc) stosuje się profilaktykę: beta-blokery (propranolol), blokery kanału wapniowego (werapamil) lub leki przeciwdepresyjne (amitryptylina). Nowoczesne terapie, jak przeciwciała monoklonalne przeciwko CGRP (erenumab), oferują wysoką skuteczność przy minimalnych skutkach ubocznych.

Zapobieganie atakom migreny z aurą

Zapobieganie jest kluczowe dla poprawy jakości życia. Regularny sen (7-9 godzin na dobę), zrównoważona dieta bogata w magnez i ryboflawiny (witamina B2) oraz unikanie znanych wyzwalaczy to podstawa. Ćwiczenia aerobowe, takie jak spacer czy joga, redukują stres i poprawiają krążenie.

Techniki relaksacyjne, medytacja czy biofeedback pomagają w kontroli napięcia mięśniowego. Suplementy, jak koenzym Q10 czy feverfew, mogą wspierać profilaktykę, ale zawsze po konsultacji z lekarzem. Prowadzenie zdrowego stylu życia minimalizuje częstotliwość ataków nawet o 50%.

Warto także unikać leków nadużywanych, co może prowadzić do migreny lekowej – częstszej niż się myśli. Regularne wizyty u neurologa pozwalają dostosowywać terapię do zmieniających się potrzeb.

Podsumowując, migrena z aurą, choć uciążliwa, jest schorzeniem uleczalnym i możliwym do kontrolowania. Rozpoznanie objawów na wczesnym etapie pozwala na szybką interwencję, co znacząco zmniejsza cierpienie. Jeśli doświadczasz podobnych dolegliwości, nie wahaj się skonsultować z specjalistą – wczesna diagnoza to krok ku lepszemu samopoczuciu. Pamiętaj, że każdy organizm jest inny, dlatego indywidualne podejście jest niezbędne.